سید ابوالقاسم خویی (درگذشت 1371، کوفه)، عالم دینی
سید ابوالقاسم خویی در نیمه رجب 1271هـ .ق در خانواده ای اهل علم و تقوا در خوی متولد شد. پدرش، آیت الله حاج سید علی اکبر فرزند سید هاشم موسوی خویی، از شخصیتهای برجسته خوی بود که به دنبال اختلاف علما در جریان نهضت مشروطیت به نجف اشرف مهاجرت کرد و در آنجا اقامت گزید. سید ابوالقاسم علوم مقدماتی را تا سیزده سالگی در زادگاهش نزد پدر آموخت. در 1330هـ .ق به نجف رفت و در حوزه علمیه آنجا به تحصیل پرداخت. درس خارج اصول را نزد آیت الله فتح الله شریعت اصفهانی، آیت الله مهدی مازندرانی، آیت الله آقا ضیاء‌الدین عراقی، آیت الله محمدحسین غروی اصفهانی و آیت الله محمدحسین نائینی فرا گرفت. کلام، تفسیر و فن مناظره را از محمدجواد بلاغی نجفی آموخت.
از آنجا که به حکمت و فلسفه علاقه وافری داشت، در درس سید حسین بادکوبه ای حاضر شد. ریاضیات، حساب استدلالی، هندسه فضایی و مسطحه و جبر را نیز نزد سید ابوالقاسم خوانساری آموخت. او از بین این اساتید از محضر آیت الله نائینی و آیت الله کمپانی بیشترین بهره را برد و از آیت‌الله نائینی اجازه روایت گرفت و سرانجام پس از 20 سال تحصیل در نجف، به درجه اجتهاد رسید. آیت‌الله خویی در طول حیات خود شاگردان برجسته‌ای چون آیت الله میرزا جواد تبریزی، آیت الله سیدابوالحسن شیرازی، آیت الله سید جمال الدین خویی، آیت الله باقرشریف قرشی، آیت الله باقر ایروانی و آیت الله سید محمدباقر حکیم، آیت‌الله سید علی سیستانی، آیت الله محمدتقی بهجت، آیت الله حسین وحید خراسانی و آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، آیت الله سید محمد شیرازی، آیت الله سید محمد صادق روحانی، امام موسی صدر، آیت الله عبدالکریم حق شناس، آیت الله سید جلال الدین فقیه ایمانی، آیت الله محمد اسحاق فیاض، آیت الله سید محمد حسین فضل الله، آیت الله آصف محسنی، آیت الله علاءالدین بحرالعلوم و آیت الله محمد باقر صدر را پرورش داد. آیت الله خویی از نخستین کسانی بود که پس از شروع نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) حوزه علمیه نجف را به اهمیت حوادث ایران متوجه ساخت و در همراهی با حرکت عظیم روحانیت و مردم در ایران تلاش وافری کرد. او در نهضت خونین مردم عراق در رمضان 1412 هـ .ق نیز قطب اصلی نهضت و مرکز صدور حکم قیامت اسلامی بود و به همین دلیل پس از سرکوب این نهضت توسط رژیم بعثی، مورد آزار و شکنجه و اهانت مأموران آن قرار گرفت.آیت الله خویی در کوفه درگذشت و در مسجد الخضراء صحن حرم علی بن ابیطالب به خاک سپرده شد.
آثار متعددی از این فقیه عالیقدر باقی مانده است که از آن جمله می‌توان به «معجم رجال حدیث» (22 جلد) شامل شرح حال بیش از 15670 نفر از رجال و راویان احادیث، «فقه الشیعه» (5 جلد)، «مصباح الاصول» (2 جلد)، «اجود التقریرات» (2 جلد)، «قصیده در مدح امیرالمومنین (ع)» در 900 بیت، «اضاء القلوب»، «آثار العقول»، «نفحات الاعجاز فی رد حُسن الایجاز»، «البیان فی تفسیر القرآن» و «فقه القرآن علی المذاهب الخمس» اشاره کرد. این عالم بزرگ جهان تشیع که از مشاهیر فقه و اصول و از مدرسان پرآوازه حوزه علمیه نجف اشرف و از مفسران و قرآن پژوهان عالیقدر اسلام است، در طول حیات خود، منشاء خدمات فرهنگی و اجتماعی متعددی نیز بوده است که از آن جمله می‌توان از تأسیس مراکز علمی، فرهنگی، کتابخانه، مدرسه، حسینیه، خوابگاه ، درمانگاه، بیمارستان، مؤسسه خیریه و دارالایتام یاد کرد. تأسیس مدرسه و کتابخانه آیت الله خویی در مشهد، قم و نجف، مدینه العلم آیت الله خویی در قم، دارالعلم در اصفهان ، مجتمع امام زمان (ع ) در اصفهان و مدرسه دارالعلم آیت الله خویی در نجف از یادگارهای اوست. او در هندوستان، تایلند، بنگلادش، پاکستان، مالزی، لبنان، امریکا (نیویورک و لوس آنجلس)، انگلستان، اندونزی، فرانسه و سایر نقاط جهان نیز مراکز فرهنگی و پژوهشی مشابهی را تأسیس کرد که در تبلیغ مذهب تشیع در جهان بسیار موثر و کارآمد بودهاند.