هوشنگ اعلم (درگذشت 1386، تهران)، زبانشناس، ادیب و مورخ

هوشنگ اعلم  در ۱۳۰۷ هـ . ش در خاندانی اهل علم و ادب در تهران متولد شد. پدرش، دکتر نصرالله خان اعلم‌السلطنه، از نخستین فارغ‌التحصیلان رشته طب از دارالفنون بود. وی تعلیمات اولیه را نزد پدر فرا گرفت و  با زبان فرانسه، گلستان سعدی، خوشنویسی و سیاه قلم آشنا شد. در یازده سالگی به مدرسه رفت. دوره متوسطه را در  دبیرستان «ایرانشهر»  و «علمیه» گذراند و محضر استادانی چون صادق کیا و علی اکبر دیهیم را درک کرد. بعد وارد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران شد، در رشته زبان و ادبیات فرانسه تحصیل کرد و از محضر استادانی چون دکتر عیسی سپهبدی، دکتر موسی بورخیم و امینه پاکروان بهره برد و در 1329هـ . ش درجه لیسانس گرفت.

در همین ایام زبان انگلیسی را نیز آموخت و مدتی به حرفه معلمی روی آورد و در مدارس ساری مشغول تدریس شد. بعد با استفاده از بورس تحصیلی به امریکا رفت و در دانشگاه میشیگان در رشته زبان و ادبیات انگلیسی به تحصیل پرداخت و محضر استادانی چون پروفسور فریز را درک کرد.  اعلم در بازگشت به ایران، به حوزه  روزنامه‌نگاری وارد شد و در مجله «فرهنگ » مقالاتی را که ترجمه کرده بود، منتشر ساخت. بعد جهت ادامه تحصیل به آمریکا بازگشت و در دانشگاه سیمونز ماساچوست در رشته کتابداری به تحصیل پرداخت و و در 1346هـ . ش فوق لیسانس گرفت. سپس تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد ادامه داد و موفق به اخذ دانشنامه دکترا در رشته زبان شناسی و مطالعات خاورمیانه شد.

دکتر اعلم پس از بازگشت به وطن، به پژوهش و تدریس در فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران پرداخت. همچنین از 1368هـ . ش با «دانشنامه جهان اسلام» همکاری کرد. او در زمره همکاران دایرهالمعارف «ایرانیکا» نیز بود. علاوه بر مقالات سودمندی که از وی در نشریه «کتابداری کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران» از 1345هـ . ش به بعد منتشر شد، مقالاتی در مجلات «فرهنگ»، «آینده»، «راهنمای کتاب»، «کیهان فرهنگی»، «دانشنامه زبان و ادب فارسی» به چاپ رسیده است. وی در دومین جشنواره مطبوعات اسلامی برای نگارش مقالات متعددی در دایره المعارف دانشنامه جهان اسلام، برنده جایزه شد. دکتر اعلم در تهران درگذشت. علاوه بر مقالات متعدد، آثار دیگری نیز از این استاد برجسته باقی مانده است که از آن جمله می‌توان به «پیشنهاد شما چیست» و «جستارهایی در تاریخ علوم دوره اسلامی» اشاره کرد.

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به پاس سال‌ها خدمات علمی و فرهنگی وی، طی  برگزاری مراسم بزرگداشتی در 23 آبان ماه  1385هـ . ش ایشان را به عنوان یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرد و لوح تقدیری به  استاد اهدا نمود.

یادداشت های مرتبط