عمادالکتاب قزوینی (تولد1240، قزوین)، خطاط

میرزا محمدحسین سیفی قزوینی ملقب به عمادالکتاب در قزوین متولد شد. پدرش قباله‌نویس  و مادرش از سادات سیفی قزوین بود. میرزا محمدحسین مدتی نزد میرزا محمدعلی خوشنویس تعلیم خط دید. در چهارده‌سالگی برای کار نزد تاجری از اهالی شیروان به بادکوبه رفت. در شانزده‌سالگی  راهی عتبات شد، سه سال در کاظمین ماند و از راه نوشتن خط زندگی کرد. بعد همراه یکی از علما به کربلا رفت و پنج سال در آنجا  و نجف اقامت گزید و ضمن نوشتن خط، علوم دینی خواند و سرانجام به ایران باز گشت. دو سال در تهران ماند.

در ۱۲۷۱ هـ .ش در خیابان ناصرخسرو آموزشگاه خوشنویسی دایر کرد و اسم آن را «دارالکتابه» گذاشت.  در همین زمان او «شاهنامه» فردوسی معروف به «امیربهادری» را کتابت نمود که در تهران به چاپ رسیده است. او این کتاب را برای مظفرالدین شاه نوشت و به همین مناسبت لقب «عمادالکتاب» گرفت.  وی قبل از انقلاب مشروطه ازکاتبان وزارت انطباعات بود. با وقوع انقلاب مشروطه در زمره افراد مشروطه‌خواه درآمد. بعد مدت هفت سال معلم مشق احمد میرزا (احمد شاه) شد و در دوره سلطنت وی،  مدتی  سمت منشی در وزارت داخله  داشت.

در ۱۲۹۴ هـ .ش عضو «کمیته مجازات» شد که توسط میرزا ابراهیم خان منشی زاده و اسدالله خان ابوالفتح زاده در تهران تشکیل یافته بود و هدف آن از بین بردن هواداران مؤثر انگلیس در ایران بود. او شب‌نامه‌های این کمیته را می‌نوشت. با دستگیری سران این کمیته و اعدام آنها، عمادالکتاب نیز پنج سال به زندان افتاد و سرانجام  در ۱۳۰۰ هـ .ش آزاد شد و مجبور به اقامت  در قم گردید.  او مدت‌ها در آنجا تحت نظر بود تا اینکه در 1304هـ .ش آزاد و در دفتر مخصوص دربار مأمور تحریرات شد. در ۱۳۱۲ هـ .ش از طرف انجمن آثار ملی (انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کنونی)، مامور نوشتن کتیبه‌های آرامگاه فردوسی در طوس شد و بعد از آن کتیبه‌های دارالفنون، دانشسرای عالی، مدرسه رضاییه، دانشگاه تهران و دانشکده معقول و منقول (دانشکده الهیات فعلی) را نوشت.

عمادالکتاب شاگردان بسیاری داشت که از آن جمله  می‌توان به علی منظوری، ملک‌الخطاطین، حسن زرین‌خط، علی‌اکبر کاوه و ابراهیم بوذری اشاره کرد. عماد الکتاب یک دوره خودآموز خوشنویسی با عنوان «رسم المشق» به چاپ رساند. وی اولین خوشنویسی است که کتابچه‌های «رسم‌المشق» یا «رسم الخط» را برای استفاده نوآموزان ابداع کرد که این ابتکار عمادالکتاب در رواج دوباره خوشنویسی پس از گسستگی زنجیره مکتب استادان قدیم بسیار مؤثر بود و نقشی قطعی در فراگیر شدن شیوه خوشنویسی کلهر که او دنبال می‌کرد، داشت.

عمادالکتاب در 26 تیرماه ۱۳۱۵ هـ . ش / ۲۷ ربیع‌الثانی ۱۳۵۵ هـ . ق در تهران درگذشت و در امامزاده عبدالله شهر ری به خاک سپرده شد. عمادالکتاب آثار بسیاری از خود به جای گذاشته است که افزون بر موارد پیش گفته کتابت سیاحت نامه استانلی به آفریقا، کتابت­ «نامه دانشوران ناصری» در ۱۳۱۸ هـ ‍.ق، کتابت «ترجیع بند هاتف اصفهانی»، کتابت «اوصاف الاشراف» و نوشتن کتیبه‌های اطراف صحن خانقاه و مقبره صفی‌علی‌شاه و حدیث (ولایه علی‌بن ابی‌طالب … الخ) در حضرت عبدالعظیم و کتیبه سردر ورودی بیمارستان فیروزآبادی در شهر ری از آثار  اوست. قطعات و مرقعات بسیار با ارزشی از عمادالکتاب در موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی و دولتی ایران و سایر کشورهای جهان نگه‌داری می‌شود.

 

یادداشت های مرتبط