علی رواقی (تولد 1320، مشهد)، ادیب، مصحح و شاهنامه‌پژوه
علی رواقی محقق برجسته در مشهد متولد شد. تحصیلات عالی خود را در 1339هـ .ش در رشته ادبیات در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد آغاز کرد، در 1344 هـ . ش دوره لیسانس را به پایان برد، به تهران آمد و تحصیلات خود را ادامه داد و سرانجام در 1353 هـ . ش در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران موفق به اخذ دانشنامه دکتری شد. او در طول تحصیل از محضر استادانی چون احمدعلی رجایی بخارایی، غلامحسین یوسفی، بدیع الزمان فروزانفر، جلال همایی، پرویز ناتل خانلری، محمد معین، مجتبی مینوی، علی‌اکبر فیاض و محمد پروین گنابادی بهره برد. موضوع پایان نامه فوق لیسانس وی «فرهنگ شاهنامه» با راهنمایی دکتر محمد معین و دکتر سید جعفر شهیدی بود. در دوره دکتری نیز، «اشتقاق فعل در زبان فارسی» را به عنوان زمینه پژوهشی رساله خود برگزید و به راهنمایی دکتر پرویز ناتل خانلری و دکتر مهدی محقق آن را به انجام رسانید.
دکتر رواقی تکاپوهای پژوهشی خود را زیر نظر دکتر خانلری در مجلات «سخن» و «بنیاد فرهنگ ایران» آغاز کرد و سپس به گروه علمی «بنیاد شاهنامه فردوسی» به سرپرستی استاد مجتبی مینوی پیوست و پژوهش‌های خود را در گستره زبان فارسی بر شناخت زبان شاهنامه و رمزگشایی از واژگان ناشناخته فارسی نوین بویژه در دوره تکوین آن استوار ساخت. دستاورد پژوهشی این دوره او را به نظریه گونه شناسی تاریخی – تطبیقی زبان و شناخت گونه‌های حوزه‌های جغرافیایی و ناحیه‌ای زبان فارسی بر پایه نوشتارهای کهن رهنمون ساخت که پایه‌های استواری را برای شناخت تاریخ زبان فارسی نوین و سبک شناسی پیش روی پژوهشگران نهاده است. دکتر رواقی از سال 1348هـ .ش به تدریس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران پرداخت. در 1353هـ . ش به درجه استادیاری زبان و ادبیات فارسی نائل آمد. در 1354 هـ .ش با استفاده از یک فرصت مطالعاتی به فرانسه رفت و در زمینه فرهنگ نویسی به تحقیق پرداخت و در1356 هـ .ش در دانشگاه پل والری مون پلیه، زبان فارسی را تدریس کرد. او سرانجام در سال 1381هـ . ش بازنشسته شد.
دکتر رواقی هم اینک فعالیت‌های پژوهشی را در پژوهشگاه شخصی خود با همکاری شماری از دانشجویان و دانش‌آموختگان در گستره زبان فارسی و فرهنگ ایرانی، دنبال می‌کند. دکتر رواقی در 1369هـ .ش جزو نخستین ده نفر اولی بود که به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد. او در سال 1380هـ . ش به عنوان چهره ماندگار در رشته زبان و ادبیات فارسی معرفی شد.
یکی از زمینه‌های پژوهشی که استاد رواقی سال‌ها درباره آن به تحقیق و پژوهش پرداخته، ترجمه‌های قرآن کریم است که استاد آن را از سال 1344هـ .ش شروع کرده است. نخستین کتاب قرآنی که از وی به چاپ رسید، «تفسیر قرآن پاک» بود که در 1348هـ .ش در انتشارات بنیاد فرهنگ ایران منتشر کرد.
ترجمه «قرآن موزه پارس»، دومین پژوهش قرآنی بود که در 1355هـ .ش در انتشارات بنیاد فرهنگ ایران به چاپ رساند. سومین کتاب تصحیح «تفسیر بصائر یمینی» بود که فقط یک جلد از آن در1359هـ .ش در انتشارات بنیاد فرهنگ ایران منتشر شد. دکتر رواقی پس از آن به بررسی مجموعه ترجمه‌های قرآن در کتابخانه آستان قدس پرداخت که «قرآن قدس» نخستین اثر از این مجموعه بود که در 1364هـ .ش در دو جلد منتشر کرد. تصحیح کتاب‌های «برگردانی کهن از قرآن کریم» و «ترجمه‌ای فارسی از قرآن مجید» از دیگر پژوهش‌های وی در این زمینه است.
از استاد رواقی آثار ارزنده دیگری باقی مانده که از آن جمله می‌توان به تصحیح فرهنگ «تکمله الاصناف»، «ذیلی بر فرهنگ‌های فارسی» با همکاری مریم میرشمسی، «زبان فارسی فرارودی»، «گزیده شاهنامه»، «واژه‌های ناشناخته در شاهنامه» و «داستان‌های شاهنامه فردوسی» اشاره کرد. اکنون نیز «فرهنگ فارسی- تاجیکی»، «فرهنگ مصدر در زبان فارسی»، «فرهنگ بزرگ واژگان قرآنی» بر اساس حدود 50 ترجمه و فرهنگنامه قرآنی و «فرهنگ شاهنامه» را آماده چاپ دارد.