علی قدوسی (تولد 1306، نهاوند)، عالم دینی و مبارز
علی قدوسی در نهاوند متولد شد. پدرش، ملا احمد قدوسی، از مجتهدان عصر خود بود که پس از بیست سال تحصیل در نجف و بهره‌گیری از اساتیدی چون میرزای شیرازی و میرزا حبیب الله رشتی و احراز مقام اجتهاد در ۱۲۷۷هـ .ش به نهاوند بازگشت. علی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش گذراند. سپس به پیشنهاد پدرش در ۱۳۲۳ هـ .ش برای ادامه تحصیل وارد حوزه علمیه قم شد.
درس‌های مقدمات و سطح را نزد آیت‌الله صدوقی، درس خارج را نزد آیت‌الله بروجردی و فقه و اصول را نزد امام خمینی (ره) فرا گرفت. همچنین همراه آیت الله شهید مرتضی مطهری و آیت الله سید محمد بهشتی مدتی نزد علامه طباطبایی تلمذ کرد. سرانجام در ۱۳۴۱ هـ .ش به مقام اجتهاد رسید. آیت الله قدوسی از پیشگامان مبارزه بر ضد رژیم پهلوی و از یاران امام خمینی (ره) بود. او به دنبال تبعید امام (ره) به ترکیه، همراه چند تن از روحانیون تشکیلاتی مخفی جهت مبارزه با رژیم وقت تشکیل داد که به دنبال کشف و شناسایی این تشکیلات مبارزاتی توسط ساواک، در 1345هـ .ش همراه با آیت الله سید علی خامنه‌ای و آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی دستگیر و در زندان قزل قلعه زندانی شد. پس از رهایی، به قم رفت و اهداف خویش را در مورد اصلاح ساختار آموزشی حوزه پی گرفت.
از آنجا که برای احیای فرهنگ اسلامی اهمیت ویژه‌ای قائل بود، به همین جهت اهم فعالیت خود را صرف پایه‌ریزی یک سامانه آموزشی نو کرد و به موازات فعالیت سیاسی، با همکاری شهید آیت الله بهشتی اقدام به تأسیس مدرسه «حقانی»، «منتظریه» و مکتب توحید کرد و با اعمال شیوه‌ای نو و کارساز، این دو نهاد آموزشی را الگویی برای سایر مراکز آموزشی و فرهنگی حوزوی قرار داد. آیت الله قدوسی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی و ورود امام خمینی (ره) به وطن، از اعضای فعال کمیته استقبال بود. اندکی پس از پیروزی انقلاب، طی حکمی از سوی امام(ره) مأمور ستاد انقلاب اسلامی و دیگر مسائل شهرستان قم شد. همچنین به فرمان رهبر انقلاب، مأموریت یافت تا در دادگاه‌های انقلاب تهران به امر قضاوت بپردازد. عضویت در شورای عالی قضایی و دادستانی کل انقلاب، از دیگر مسئولیت‌های او بود.
او با انجام اصلاحاتی بنیادی در نهاد دادستانی، با مشورت شهید آیت الله بهشتی تغییراتی در نیروهای دادستانی ایجاد کرد. آیت الله قدوسی نخستین کسی بود که آیین‌نامه دادگاه‌های انقلاب را نوشت و تغییرات اصولی و زیربنایی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با پیشنهادهای سازنده او صورت گرفت. تلاش او بر این بود که مقررات و قوانین دوره پهلوی و ضد اسلامی محو و قوانین اسلامی جایگزین آن‌ها شود.آیت الله قدوسی سرانجام پس از ۳۱ ماه خدمت در مقام قضاوت، بر اثر انفجار یک بمب در دادستانی کل انقلاب در 14 شهریور ماه 1360 هـ .ش در تهران به شهادت رسید و در جوار بارگاه حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد. امام خمینی (ره) به مناسبت شهادت ایشان پیام تسلیتی فرستادند که در بخشی از آن آمده بود : «شهادت بر او مبارک و وفود الی الله و خروج از ظلمات به سوی نور بر او ارزانی باد.