روز بزرگداشت شیخ شهاب‌الدین سهروردی (شیخ اشراق)

sheykh_eshragh

شیخ شهاب الدین یحیی بن حبش، حکیم، صوفی، متکلم، ادیب و فیلسوف، ملقب به المؤید بالملکوت و شیخ اشراق در 549 هـ .ق در سهرورد از توابع زنجان متولد شد. اصول فقه را نزد شیخ مجدالدین جیلی، استاد فخرالدین محمد رازی، در مراغه آموخت و در حکمت تبحر یافت. چند سالی نیز در عراق و شام به سیاحت و مطالعه گذرانید و در علوم غریبه نیز تبحر یافت. سپس به اصفهان رفت و نزد ظهیرالدین فارسی  علم منطق آموخت. در همین شهر بود که برای نخستین بار با افکار ابن سینا آشنا شد. همچنین نزد طاهرالدین قاری تلمذ کرد. چون در بسیاری از موارد با قدما اختلاف داشت و بویژه در اصطلاحات خود از الفاظ و اصطلاحات دینی زردشتی استفاده می کرد، متعصبان او را به الحاد متهم کردند و علمای حلب خون او را مباح شمردند.

وی بزرگ ترین فیلسوفی است که حکمت اشراق در آثار و روش فلسفی او به کمال رسید. وی نه تنها از افلاطون و پیروان طریقه او متأثر بود، بلکه از فلسفه متداول در ایران خاصه فلسفه متمایل به عرفان، که در طریقت زردشت دیده می‌شود، نیز استفاده کرد که همان طریقه خسروانی است. او در سفری که به ماردین از بلاد ترکیه داشت، به زیارت فخرالدین ماردینی عارف و حکیم معروف رسید. وی سفری به حلب کرد ، در آنجا با  صلاح الدین ایوبی ملاقات کرد. او -که محبت شدیدی نسبت به صوفیان و دانشمندان داشت- مجذوب سهروردی شد و از او خواست که در دربارش بماند.

سهروردی  پیشنهاد وی را پذیرفت و در دربار حلب اقامت گزید. اما سخن گفتن‌های بی پرده و بی احتیاطی در بیان معتقدات باطنی در برابر همگان و نیز استادی اش در فلسفه و تصوف که هر سؤالی را در بحث و مناظره بی پاسخ نمی‌گذاشت، سرانجام سبب شد که دشمنان فراوانی از میان علمای قشری پیداکند. از این رو در 587 هـ .ق به فرمان صلاح الدین ایوبی به زندان افتاد و در سی و هشت سالگی به قتل رسید. آثار متعددی از وی به زبان‌های فارسی و عربی باقی مانده است  که از آن جمله می توان به کتاب‌های «البارقات الالهیه»، «التلویحات»، «التنقیحات»، «حکمهالاشراق»، «رساله فی اعتقاد الحکما»، «طوارق الانوار»، «قصه الغربه الغربیه»، «لوامع الانوار»، «الالواح العمادیه»، «المقاومات»، «المشارع و المطارحات»، «اللمحات» یا «اللمحه»، «الهیاکل النوریه»، «المبداء و المعاد» (به زبان عربی) و «آواز پر جبرئیل» و «پرتونامه» و ترجمه کتاب‌های «رسالهالطیر» ابن سینا، «رساله العشق»، «روزی با جماعت صوفیان»، «صفیر سیمرغ »، «عقل سرخ»، «لغت موران»، «یزدان شناخت (به زبان فارسی) اشاره کرد.

یادداشت های مرتبط