طرح ملی گرامیداشت خواجه نصیرالدین طوسی؛ «استاد بشر»
برپایی آیین‌های نکوداشت و گرامیداشت مفاخر هر سرزمینی علاوه بر آنکه بیانگر میزان قدر‌شناسی نسل حاضر و نهادهای اجتماعی از گنجینههای خویش است، شرایط معرفی الگو‌های موفقیت را برای نسل جدید، فراهم می‌کند. همچنین آشنایی با مفاخر و رویدادهای مهم فرهنگی، هنری، علمی، تاریخی و… هر قوم و ملتی سهمی ارزنده در قوام ملیت (و حتی ملت‌سازی) و نقش پررنگی در هویت‌سازی آن جامعه ایفا می‌کند. به شکرانه‌ی برخورداری از نعمت وجود چنین بزرگانی و با هدف گسترش فرهنگ پاسداشت مقام و مرتبه‌ی گنجینههای علم و ادب و فرهنگ ایران زمین و به‌منظور نهادینه کردن این فرهنگ در محیط‌های دانشگاهی و انتقال آن به جامعه‌ی آینده و با توجه به نقش جامعه‌ی دانشگاهی و به‌ویژه قشر دانشجو در فرهنگ‌سازی و معرفی فرهنگ ایران اسلامی، دبیرخانهی نکوداشت مفاخر ایران اسلامی، به دنبال برگزاری 2 دوره طرح ملی ایران سرای جاوید، طرح ملی “استاد بشر” گرامیداشت خواجه‌نصیرالدین طوسی را در سومین سال برگزاری طرح ملی “ایران سرای جاوید” برگزار نمود تا گامی هر چند کوچک در نیل به این اهداف بردارد.
خواجه‌نصیرالدین طوسی، بنیانگذار رصدخانهی مراغه و از مشهورترین و مؤثرترین دانشمندان دوره‌ی مغولان است. اگر تمام قلمروهنر و علوم و فلسفه را با یکدیگر در نظر بگیریم، بدون شک پس از ابن‌سینا، بزرگ‌ترین چهره، خواجه‌نصیر است.
توجه به خواجه‌نصیرالدین طوسی به دو جهت دارای اهمیت است: نخست اینکه وی در زمان‌های حساس و بی‌بدیل تاریخ ایران قرار داشته است؛ زمان‌هایی که پیش از هر زمان دیگر فرهنگ و تمدن ایرانی در معرض تهدید و خطر قرار گرفته بود و این تهدید بیش از همه از جانب مغولان بود. سبب دیگر، موقعیت خواجه‌نصیر در دستگاه‌های حکومتی و وجود شرایطی برای دخالت و تغییر وضعیت سیاسی ـ اجتماعی است. از بزرگ‌ترین خدمت‌های خواجه‌نصیرالدین طوسی به ایران و ایرانیان، تأسیس رصدخانهی مراغه، تبدیل مبارزات پنهانی و مخفی تشیع بنا بر اصل تقیه به مبارزات علنی و تسهیل در گسترش تشیع که بعدها به‌عنوان دین رسمی مملکت شناخته شد، احیای اوقاف مملکت که سنت دیرینه‌ی اسلامی و یکی از ارکان اقتصادی بود، ایجاد عصری نو در دانش نجوم و ریاضیات و به دنبال آن پایه‌گذاری سبکی جدید در معماری و انواع هنرها، برعهده گرفتن سهمی عمده در حفظ فرهنگ گذشته با گردآوری کتاب‌ها، نجات جان دانشمندان و علما و سر و سامان دادن به وضع روشنفکران را می‌توان نام برد.
طرح ملی گرامیداشت خواجه نصیرالدین طوسی با اطلاع‌رسانی به واحدهای جهاددانشگاهی در تیر ماه 91، آغاز به کار کرد که در نهایت 14 واحد جهاددانشگاهی جهت برگزاری بخش‌های مختلف طرح، از قبیل برگزاری نشست‌های تخصصی پیرامون احوال، آثار، اندیشه‌ها و ابعاد شخصیتی خواجه‌نصیر، برگزاری کارگاه‌های نجوم و فراهم آوردن امکان رصد ماه و ستارگان و صور فلکی برای دانشجویان اعلام آمادگی نمودند.
این 14 واحد عبارتند از: آذربایجان‌غربی، اردبیل، اصفهان، ایلام، فارس، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری، کردستان، مرکزی، گلستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، مازندران و یزد.
مراسم رسمی افتتاحیهی طرح خواجه نصیر در16 آبان ماه 91 برگزار شد. در این مراسم پایگاه اینترنتی مفاخر ایران اسلامی سازمان دانشجویان به نشانی اینترنتی www.mafakher.net توسط دکتر یادگاری رییس محترم جهاددانشگاهی رونمایی شد. همچنین از بروشور (تایم‌لاین)دانستنی‌های خواجه‌نصیرالدین طوسی که با ساختاری متفاوت و با طراحی نوین توسط دبیرخانهی نکوداشت مفاخر ایران اسلامی سازمان دانشجویان تولید شده بود، رونمایی به‌عمل آمد.
پس از مراسم افتتاحیه، واحدهای جهاددانشگاهی از 15 آبان ماه تا 12 دی ماه 91 به اجرای برنامه‌های مربوط به طرح ملی گرامیداشت خواجه نصیرالدین طوسی پرداختند.
از مهم‌ترین ویژگی‌های طرح ملی گرامیداشت خواجه نصیرالدین طوسی، انتخاب اساتید بومی هر استان جهت برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های نجوم بود.
دکتر یونس کرامتی، دکتر امامعلی شعبانی، دکتر عباس شاه‌بندری، دکتر کیومرث کرمی، دکتر سید حسین رئیس‌السادات، محمد زینالی، دکتر علی حیدری، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید مهدی قریشی، دکتر کوروش آقایار، مهندس سید هادی طباطبایی، دکتر فاضله خواجه‌نبی، مهندس منوچهر آرین، دکتر کوروش نظری، دکتر مرتضی یوسفی‌راد، دکتر علی‌محمد ساجدی، دکتر علی الهبداشتی، دکتر محمدرضا خالصی و حجت‌الاسلام والمسلمین محمد برکت از اساتیدی بودند که در برگزاری نشست‌های تخصصی، دبیرخانهی طرح و واحدهای برگزارکننده را یاری نمودند.
پس از برگزاری برنامه در کلیهی واحدها، مستندات برنامه‌های مذکور جمع‌آوری و در دو مرحله، ارزیابی برنامه‌ها جهت معرفی واحدهای برتر، توسط دبیرخانهی طرح صورت گرفت. پس از اعلام نتایج اولیه به واحدهای برگزارکننده فرصتی جهت ارسال نواقص مستندات در نظر گرفته شد و در نهایت واحدهای خراسان‌جنوبی، فارس، اردبیل، یزد و سیستان و بلوچستان به‌عنوان واحدهای برتر برگزارکنندهی طرح ملی گرامیداشت خواجه‌نصیرالدین طوسی معرفی شدند. از واحدهای برتر طرح ملی “مسیحای پارسی” و طرح ملی “استاد بشر” گرامیداشت خواجه‌نصیرالدین طوسی، 2 اسفند ماه1391 در گردهمایی معاونان فرهنگی جهاددانشگاهی سراسر کشور که در مشهد برگزار شد با اهدای لوح سپاس و هدیه تقدیر به‌عمل آمد.
برگزاری اردوی 3 روزهی مراغه، از دیگر بخش‌های طرح ملی گرامیداشت خواجه‌نصیرالدین طوسی است که در اواخر تیرماه سال 92 و با حضور دانشجویانی که توسط 14 واحد جهاددانشگاهی برگزارکنندهی طرح به دبیرخانه معرفی شده‌اند برگزار خواهد شد. ملاک انتخاب دانشجویان توسط واحدها، مشارکت دانشجویان در برگزاری برنامه و حضور در کلیهی بخش‌های طرح از جمله نشست، کارگاه نجوم و رصد می‌باشد. تولید و انتشار کتاب “استاد بشر” گزیده مقالات گرامیداشت خواجه نصیرالدین طوسی نیز توسط دبیرخانه در دست پی‌گیری است.
همچنین از مجموع 15مقاله‌ی ارسال شده توسط واحدهای برگزارکنندهی طرح به دبیرخانه، 9 مقاله به مرحله‌ی ویراستاری علمی راه یافته است.
کتاب “استاد بشر” مجموعه مقالات منتخب همایش ملی گرامیداشت خواجه‌نصیرالدین طوسی نیز در اردی‌بهشت ماه 92 رونمایی شد.
