محمد خزائلی (درگذشت 1353، تهران)، بنیانگذار انجمن حمایت از نابینایان
محمد خزائلی در 1292هـ .ش در کرهرود اراک متولد شد. در هیجده ماهگی بر اثر ابتلا به بیماری آبله بینایی خود را از دست داد. تحصیلات مقدماتی را در مکتبخانه شیخ حسین مدنی رفت و نزد وی قرآن آموخت. بعد تحصیلات خود را در مدرسه «صمصامیه» ادامه داد. از آنجا که نابینا بود، در دادن امتحان با مشکل مواجه شد. از این رو دو سال با شکیبا، رئیس فرهنگ وقت، مکاتبه کرد و سرانجام توانست در امتحانات متفرقه ششم متوسطه در رشته ادبی شرکت و با کمک منشی امتحانات کتبی را بگذراند و رتبه اول را کسب کند. بدین ترتیب این شیوه امتحان برای همه نابینایان معمول گردید. او همزمان با تحصیل در دوره متوسطه، نزد فردی به نام ژوزف به فراگیری زبان فرانسه پرداخت. در ۱۳۲۱هـ .ش به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و مشغول تدریس در دبستان‌های گلپایگان، خمین و دبیرستان‌های اراک شد. مدتی در مدرسه «عظیمیه» اراک به تدریس پرداخت. چون علی اصغر حکمت، وزیر فرهنگ وقت، به اراک آمد و او در حضور وی هندسه را با ارائه اشکال هندسی به شاگردان تدریس کرد، مدال درجه اول علمی از طرف وزیر به وی اعطا شد. محمد خزائلی که او را «محمد نابغه» لقب داده بودند، هیچ گاه در راه تحصیل علم از پای ننشست، بلکه به آموختن ادبیات عرب، فلسفه، عرفان، فقه و اصول، ملل و نحل، کلام و تاریخ اسلام پرداخت.
بعد به تهران آمد و در دانشکده الهیات مشغول به تحصیل شد و در ۱۳۲۴ هـ .ش با رتبه شاگرد اولی درجه لیسانس گرفت و مفتخر به دریافت مدال علمی شد. در ۱۳۲۵ هـ .ش از دانشکده حقوق و در ۱۳۲۹ هـ .ش از دانشکده ادبیات نیز درجه لیسانس گرفت. سپس تحصیلات عالیه خود را ادامه داد تا در ۱۳۳۲ هـ .ش در رشته ادبیات فارسی و در ۱۳۳۶ هـ .ش در رشته قضایی از دانشکده حقوق دانشگاه تهران درجه دکترا گرفت. موضوع رساله دکترا وی درباره «اعلام قرآن» بود که اکنون نیز از جمله کتاب‌های منبع و مأخذ تحقیقات قرآنی و اسلامی به شمار می‌رود. رساله دکترای حقوق او نیز با عنوان «مسئولیت مدنی کارفرما، ناشی از عمل کارگر» بود. وی به زبان‌های عربی، فرانسه و انگلیسی تسلط کامل داشت و با زبان آلمانی آشنا بود. محمد خزائلی در ۱۳۱۱ هـ .ش آموزشگاه خزائلی را در اراک تأسیس کرد و بعدها آموزشگاه‌های متعددی را در تهران بنیاد نهاد و خود تمام آنها را مدیریت می‌کرد. او بنیانگذار اولین مدرسه شبانه در ایران است. خزائلی نه تنها به باسواد کردن افراد بینا سعی وافی نمود بلکه از با سواد نمودن نابینایان نیز غافل نبود. او اولین کسی بود که «انجمن هدایت و حمایت نابینایان ایران» و سپس «آموزشگاه نابینایان بزرگسال» را تأسیس نمود و سهم خود را در باسواد کردن روشندلان کشور تا سر حد امکان ایفا نمود. در ۱۳۴۸ هـ .ش «مجله روشندل» را برای اشاعه اخبار مربوط به نابینایان ایران و جهان منتشر کرد. وی همچنین در کمیته اجرایی خاورمیانه در شورای ملی رفاه نابینایان، اتحادیه بین‌المللی نابینایان و «کمیته اجرایی کنفرانس بین‌المللی تربیت مبتلایان به نقص بینایی» عضویت داشت.
او در طول حیات خود آثار متعددی را به رشته تحریر درآورد که از آن جمله می‌توان به «احکام قرآن»، «فقه» (6 جلد)، «فلسفه اسلام»، «شرح گلستان»، «شرح بوستان»، «گل‌های ادب» (4 جلد)، «خودآموز حکمت مشاء» که ترجمه کتاب «مقاصد الفلاسفه» امام محمد غزالی است، «المنتخب فی ادب العرب»، «نهج الادب» در صرف و نحو عربی (6 جلد)، «الاسلوب الحدود» در مکالمه عربی (2 جلد)، «منطق و مختصری از فلسفه شرق»، «منطق نظری»، «منطق عملی»، «تاریخ مختصر فلسفه و زیبایی‌شناسی»، «مختصر روانشناسی»، داستان‌های «دایانا و ونوس»، «بدیع و قافیه» با همکاری دکتر حسن سادات ناصری، «مختارات» با همکاری دکتر محمد خوانساری، «دستور زبان جاویدان» با همکاری سید ضیاءالدین میرمیران، «اسلوب الحدیث» با همکاری سید عبدالباقی و ترجمه کتاب‌های «معالم القریه فی الحکام الحسبه»، «تهافت الفلاسفه» غزالی، «مفتاح العلوم» خوارزمی و همچنین تدوین «فرهنگ اصطلاحات روانشناسی و فلسفی» اشاره کرد.