جواد معروفی (درگذشت 1372، تهران)، نوازنده پیانو و آهنگساز معاصر ایران

جواد معروفی در ۱۲۹۱ هـ .ش در تهران متولد شد. مادرش عـذرا و پدرش موسی معروفی، از شاگردان برگزیده درویش خان، از موسیقی‌دانان بنام عصر قاجار بودند. جواد درکودکی مادر خود را از دست داد. آموزش موسیقی را نزد پدر با نواختن تار آغاز کرد، بعد با نواختن ویولن آشنا شد. پس از پایان تحصیلات ابتدایی، به هنرستان ملی موسیقی رفت، در آنجا به تحصیل پرداخت و نزد  تاتیانا خاراطیان به فراگیری نواختن پیانو کلاسیک مشغول شد. در کنار موسیقی کلاسیک، موسیقی ایرانی را هـم ادامه داد و نزد علی‌نقی وزیری به تحصیل پرداخت. در ۱۳۱۲هـ .ش به استخدام وزارت فرهنگ وقت درآمد، مدتی معلم موسیقی مدارس تهران شد و به آموزش سلفژ و دیکته موسیقی در هـنرستان پرداخت. از ۱۳۱۹هـ .ش هـم‌زمان با افتتاح رادیو، به این مؤسسه پیوست و سال‌ها تک نواز پیانو بود و با نوازندگان معروفی چون ابوالحسن صبا، حبیب سماعی، حسین تهرانی و مرتضی نی‌داوود همکاری داشت. از ۱۳۳۲هـ .ش به سرپرستی موسیقی رادیو منصوب شد و هـم‌زمان با آن به عضویت شورای عالی موسیقی درآمد. معروفی هـمچنین رهـبر ارکستر شماره یک و رهـبر ارکستر گل‌ها بود. او تنظیم کننده آهنگ‌های علی اکبر شیدا، عارف قزوینی، رکن‌الدین مختاری، درویش خان و بسیاری دیگر از آهـنگسازان معروف ایرانی بوده است.

او در نواختن پیانو برای موسیقی ایرانی، از روش مشیر هـمایون شهردار اقتباس می‌کرد اما خود نیز شیوه‌ای خاص داشت. معروفی بیش از چهل سال در زمینه آهـنگسازی فعالیت کرد. او و پدرش، از نخستین کسانی محسوب می‌شوند که قطعاتی در دامنه موسیقی ایرانی برای پیانو ساخته و تنظیم کرده‌اند. اولین قطعه جواد معروفی «ترانه‌های خیام» بود که  بر اساس رباعیات خیام در ۱۳۱۵ هـ .ش اجرا کرد. از جمله خدمات فرهـنگی و آموزشی وی می‌توان به سال‌ها تدریس در هنرستان موسیقی و دانشگاه تهران اشاره کرد. وی در طول حیات خود شاگردان بسیاری چون اردشیر روحانی، افلیا پرتو، انوشیروان روحانی، پرویز اتابیگ (اتابکی)، مهین زرین پنجه و ساسان محبی تربیت کرد که بعد هریک در زمره هـنرمندان بنام کشور درآمدند.

آثار متعددی از این استاد برجسته باقی مانده که از آن جمله می‌توان به «فانتزی ژیلا»، «خواب‌های طلایی»، «کوکو»، «دستگاه‌های موسیقی ایرانی در پیانو»، «عاشورا»، «فراق راز خلقت»، «رومینا و طبیعت»، «خزان»، «روزگار من»، «چه شورها»، «خواب‌های خوش»، «بر باد رفته» و «هفت دستگاه موسیقی ایرانی» اشاره کرد. آثار مکتوبی چون «آهنگ‌های ویژه تکنوازی پیانو» و «آلبوم کتاب و نوارهای ردیف موسیقی ایران» با شرح حال و مقدمه تشریحی به قلم  علیرضا میرعلی نقی وآثار مصوّت چون «سلسله نوارهای برنامه گلها» از آثار استاد معروفی گرد آمده است.

نخستین یادمان استاد معروفی در 1373هـ .ش در تهران در تالار وحدت برگزار شد. دومین یادواره وی نیز با نام «جواد معروفی، استاد فقید پیانو ایران» در خانه کنسرت (کنسرت هاوس) در وین با تلاش ساسان محبی آهنگساز و نوازنده ایرانی پیانو برگزار گردید، وی قطعه معروف «خواب‌های طلایی» اثر زنده‌یاد معروفی را  به اجرا درآورد.

یادداشت های مرتبط