جبار باغچه‌بان (درگذشت 1345، تهران)، آموزگار کودکان کر و لال
میرزا جبار عسگرزاده معروف به جبار باغچه‌بان در 19 اردیبهشت ماه 1264 هـ . ش در ایروان- پایتخت کنونی جمهوری ارمنستان- متولد شد. خواندن قرآن و دروس دینی را نزد شیخ اکبر نامی در زادگاهش فرا گرفت. در 1283هـ .ش به دنبال زد وخوردهایی که بین مسلمانان و ارامنه قفقاز بر سر تعصبات مذهبی با متفتین دولت روسیه رخ داد، به زندان افتاد. پس از رهایی، درکلاس‌های اول ابتدایی شهر ایروان به تدریس پرداخت، برای کودکان قفقاز شعرهای کودکستانی نوشت، همچنین مقالاتی در مجلات فکاهی «ملا نهیب» و «ملا باشی» به رشته تحریر درآورد و با چاپ ژلاتینی، تکثیر و توزیع کرد. بعد در روزنامه فکاهی «ملا نصرالدین» مطلب نوشت. 1291هـ .ش مدیر مجله فکاهی «لک لک» شد. بعد به دنبال گزارش‌های مثبتی که از نحوه کارکرد آموزشی او به اداره مرکزی فرهنگ آذربایجان رسید، میرزا ابوالقاسم خان فیوضات، مدیرکل معارف آذربایجان، او را به تبریز منتقل کرد، از این رو در اواخر اردیبهشت 1299هـ . ش به مرند رفت و مشغول تدریس در دبستان‌های «دانش» و «بلوری» شد. در 1303 هـ . ش نخستین کودکستان ایران با نام «باغچه اطفال» را برای ناشنوایان در تبریز دایر کرد و به همان خاطر نام خانوادگی خود را از «عسگرزاده» به «باغچه‌بان» تبدیل کرد.
در 1306هـ .ش کودکستان «باغچه اطفال» در تبریز منحل شد و باغچه‌بان در همان سال کودکستانی در شیراز بنیاد نهاد و خود تا 1312هـ .ش در آن شهر ماند. در 1312هـ . ش نخستین دبستان کر و لال‌ها را در تهران تأسیس و در همین سال دستگاهی به نام «تلفون گنگ» را برای استفاده دانش‌آموزان این قبیل مدارس اخترا ع کرد و به ثبت رسانید. در 1322 هـ. . ش جمعیت کودکان کر و لال و کور را بنیان گذارد که بسیاری از رجال کشور و استادان دانشگاه چون احمد بهمنیار، رضازاده شفق، ذبیح‌الله صفا، عبدالله شیبانی و محمدحسن گنجی از اعضای مؤسس آن بودند. در1323 هـ .ش به نشر مجله هفتگی «زبان» پرداخت و در آن از معلمان، مربیان و مفاخر کشور تجلیل و تکریم به عمل آورد. در 1329 هـ . ش کانون کر و لال‌های ایران را تأسیس و در 1330هـ . ش کتاب اول ابتدایی را منتشر کرد. او از ۱۳۰۷ هـ .ش علی‌رغم دشواری‌های وسیع چاپ و کلیشه، چاپ کتاب‌های ویژه کودکان را با نقاشی‌هایی که خود می‌کشید، آغاز کرد. همچنین اولین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران است. یکی از کتاب‌های وی با عنوان «بابا برفی» توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسید و شورای جهانی کتاب کودک آن جزء بهترین کتاب‌های کودک معرفی کرد.از ابتکارات ویژه باغچه‌بان در آموزش می‌توان از روش شفاهی در تعلیم ناشنوایان، آموزش روش حساب ذهنی به ناشنوایان، گاهنجار(گاه‌نما) وسیله‌ای برای نشان دادن پستی و بلندی‌های اقیانوس‌ها روی نقشه به کودکان، الفبای گویا، گوشی استخوانی یا تلفن گنگ نام برد. جبار باغچه‌بان در تهران درگذشت. آثار متعددی از این استاد برجسته باقی مانده است که از آن جمله می‌توان به «اساسنامه جمعیت حمایت کودکان کرولال و کور»، «اساسنامه دبستان‌های کرولال تهران»، «برنامه کار آموزگار»، «الفبای آسان»، «الفبای دستی مخصوص ناشنوایان»، «زندگی کودکان»، «گرگ و چوپان»، «خانم خزوک»، «پیر و ترب، اتفاق»، «بازیچه دانش»، «دستور تعلیم الفبا»، «علم آموزش برای دانشسراها»، «بادکنک»، «الفبای خودآموز برای سالمندان»، «پروانه‌نین کتابی»، «الفبا»، «اسرار تعلیم و تربیت یا اصول تعلیم الفبا»، «الفبای گویا»، «الفبای سربازان»، «الفبای باغچه‌بان»، «برنامه یک‌ساله»، «کتاب اول ابتدایی»، «حساب»، «آدمی اصیل و مقیاس واحد آدمی»، «درخت مروارید»، «خیام آذری»، «رباعیات باغچه‌بان»، «رباعیات آذری خیام»، «روش آموزش کرولال‌ها»، «من هم در دنیا آرزو دارم»، «عروسان کوه»، «زندگینامه باغچه‌بان» به قلم خودش، «شب به سر رسید»، «بادکنک»، «برنامه یک ساله آموزگار در کلاس اول» و «کبوتر من کبوتر من» اشاره کرد.
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به پاس سال‌ها خدمات علمی و فرهنگی وی، طی برگزاری مراسم بزرگداشتی در 28 بهمن ماه 1381 هـ . ش ایشان را به عنوان یکی از مفاخر ایران زمین معرفی کرد و لوح تقدیری به خانواده استاد اهدا نمود.