در این کارگاه که در سالن جلسه ورزشگاه رضازاده اردبیل برگزار شد، نجیبه خروشی مدیرفرهنگی جهاددانشگاهی واحد استان اردبیل، با اعلام اینکه ایران اسلامی با فرهنگ غنی و دیرین خود در شکلگیری تمدنهای جهانی دخیل بوده است تصریح کرد: برای ارج نهادن به این اندیشههای علمی و اسلامی سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی در ادامه معرفی مفاخر ایران اسلامی طرح بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی را برگزار میکند .
وی با اشاره به اینکه در سال گذشته این سازمان به معرفی حکیم ابوالقاسم فروسی در قالب طرح ایران سرای جاوید پرداخت ادامه داد: در سالجاری نیز با هدف گسترش فرهنگ پاسداشت مقام و مرتبهی گنجینههای علم و ادب و فرهنگ ایران اسلامی و به منظور نهادینهکردن این فرهنگ در محیطهای دانشگاهی و انتقال آن به جامعه آینده در 15 استان کشور برگزار میکند .
خروشی ارجگذاری و تکریم نخبگان، مشاهیر، عالمان، دانشمندان و فرهیختگان ایران زمین و معرفی آثار آنان به دانشجویان و تقویت روحیه خودباروری، عزت، افتخار، امیدواری و نشاط فردی و اجتماعی قشر دانشجور را از جمله اهداف این طرح عنوان کرد و گفت: الگوسازی برای جوانان، تلاش در جهت استقلال فرهنگی و مبارزه با تهاجم فرهنگی از طریق آشنا کردن دانشجویان با مفاخر و فرهنگ غنی ایران ، ارائه شناسنامه تاریخی و اثباتشده جهت معرفی برخی مفاخر ایران زمین و رد استدلال هرگونه ادعای پوشالی کشورهای دیگر نسبت به آنان از جمله اهداف دیگر برگزاری این طرح است.
در ادامه سعید صداقت مربی کارگاه نجوم با اشاره به نقش خواجه نصیر الدین طوسی در زمینه نجوم و رصد آسمانی ادامه گفت: برگزاری آیین نکوداشت این دانشمندان و تبیین تأثیرات علمی و سیاسی این افراد در بین دانشجویان بیانگر قدرشناسی نسل حاضر و نهادهای اجتماعی از گنجینههای خویش است .
وی افزود: بواجعفرمحمد بنمحمدبن حسن طوسی مشهور به خواجه نصیرالدین (زادهی ۵ اسفند ۵۷۹ در توس – درگذشته ی ۱۱ تیر ۶۵۳ در بغداد) فیلسوف، متکلم، فقیه، دانشمند، ریاضیدان و منجم ایرانی شیعه سده هفتم است. کنیهاش «ابوجعفر» و به القابی چون «نصرالدین»، «محقق طوسی»، «استاد البشر» و «خواجه» شهرت دارد.
وی افزود: این دانشمند ایرانی سنت فلسفه مشایی را که پس از ابن سینا در ایران رو به افول گذاشته بود، بار دیگر احیا کرد. وی مجموعه آرا و دیدگاههای کلامی شیعه را در کتاب تجرید الاعتقاد گرد آورد.
صداقت افزود: خواجه نصیر در مراغه رصدخانهای ساخت و کتابخانهای بوجود آورد که حدود چهل هزار جلد کتاب در آن بودهاست. او با پرورش شاگردانی (همچون قطب الدین شیرازی) و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن و دانشهای ایران پیش از مغول به آیندگان شد.
وی خواجه نصیر الدین طوسی را یکی از توسعه دهندگان علم مثلثات عنوان کرد و گفت: در قرن ۱۶ میلادی کتابهای مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه گردید.
صداقت ادامه داد: رصد خانه مراغه بعنوان بزرگترین مرکز پژوهشی نجومی در زمان خود مطرح بوده و امروزه نیز علاوه برثبت در کتب، جزوات و اسناد ملی و بینالمللی هرساله صدها محقق نجوم در داخل و خارج ازکشو را به خود جذب میکند.
وی افزود: خواجه نصیرالدین طوسی با انجام نخستین کار علمی و آموزشی در رصدخانه بینالمللی مراغه پس از گذشت ۷۵۰ سال از زمان فعالیتهای علمی در این مرکز، پیشتاز نجوم در دنیای قدیم است .
صداقت تصریح کرد: رصد خانه مراغه درسال ۶۵۷ هجری، قمری به دستور هلاکوخان و به همت دانشمند ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی بنا و ساخت آن ۱۵سال بطول انجامید و در آن کتب، اسباب وآلات نجومی بسیاری متمرکز شد اما این مجموعه بعد از سال ۷۰۳ هجری قمری براثر زلزله و بیتوجهی حکام روبه ویرانی گذاشت.
وی ادامه داد: در مدرسه رصدخانه برای محققان جوان آن دوره رشتههای نجوم، نور، ریاضیات، فیزیک آموزش داده میشد وگفته میشود و سرای استادان و پژهشگران این رصد خانه نیز در سطح تپه رصدخانه با ۱۷واحد مجزا احداث شده بوده که مورد استفاده استادان قرار میگرفت.
مربی کارگاه نجوم در ادامه به بحث نجوم و چگونگی رصد در آسمان پرداخت و گفت: آسمان شب یکی از نعمتهای طبیعت است که خداوند آن را در اختیار بشر قرار داده تا بتواند با آن رابطه برقرار کند و از آن به عنوان راهنما و آزمایشگاه نجومی استفاده کند. و بیش از 4500 سال است که مورد توجه بشر قرار میگیرد و این آثار باستانی از دیرباز تا کنون مورد کاوش انسان قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: نجوم دارای دو بخش نجوم تئوری و نجوم عملی است و در واقع به زبان سادهتر آسمان شگفت انگیز بالای سر ما آزمایشگاه پیچیده طبیعت است که به ودیعه در خدمت انسان قرار گرفته است.
صداقت ادامه داد: تصور نمایید وقتی به آسمان نگاه میکنید بتوانید ستارهها و صورتهای فلکی را تشخیص داده و آنها را نام ببرید، در این زمان زیبایی آسمان برای شما بیش از پیش خواهد بود و ستارهشناسی برایتان جذابتر میشود.
وی ادامه داد: پیشینیان ما همواره به آسمان به عنوان یک منبع بینهایت شگفتانگیز و زیبا پرداختهاند. در تمدنهای مختلف مثل ایران و مصر و بابل و… مکانهایی برای رصد ساخته بودند یکی از این آثار رصدخانه مراغه است که بانی ساخت این رصد خانه که تا قبل از اختراع تلسکوپ بزرگترین رصدخانه جهان بود خواجه نصیر الدین طوسی بوده است که در آنجا شاگردانی چون جمشید غیاثالدین کاشانی و… و دهها دانشمند از سرتاسر جهان توسط خواجه تربیت شدند.
صداقت به معرفی ابزار ستاره شناسی دوران گذشته پرداخت و افزود: استون هنج اثری بجای مانده از دوران باستان است و پیش بینی میشود که حدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد ایـــــجاد شده باشد که محلی برای پیش بینی موقعیت خورشید و ماه نسبت به زمین و تعیین فصول بوده است.
وی منطقه باستانی شهریری مشکینشهر اردبیل را اولین رصدخانه جهان با قدمت 9000 ساله معرفی کر و افزود: برای هر رصد باید نقشهی راهنمای آسمان شب را داشته باشیم که صور فلکی از جمله نقشه راه آسمان محسوب میشود .
وی فهرست صورت فلکی امروزی را ۸۸ صورت از جمله آبمار، آتشدان، ارابهران، اژدها، اسب بالدار، اسب کوچک، اسکنه، آفتابپرست و … عنوان کرد و گفت: برای اینکه بتوانید جرمی را در آسمان به راحتی پیدا کنید، بهتر است که از نقشه آسمان شب استفاده نمایید. برای استفاده از نقشه آسمان شب ابتدا باید با صورتهای فلکی آشنا شوید.
صداقت افزود: هنگام مشاهده آسمان، احساس میکنیم که در مرکز گنبدی قرار گرفته و ستارگان را بر روی سطح این گنبد با کره آسمانی میبینیم. فاصله ستارگان و ارتباط آنها با هم ثابت است، ولی با گذشت زمان، تصور میکنیم که این کره حول محوری در گردش است. ستارگان و صورت های فلکی به تدریج از شرق سر بر می آورند و بعد از مدتی در غرب ناپدید می شوند.
صداقت به معرفی 12 صورت فلکی مشهور آسمان یا دایره البروج پرداخت وادامه داد: دایرهالبروج مسیر حرکت ظاهری سالانه خورشید نسبت به زمین، بر روی کره سماوی است.دایرهالبروج دایرهای فرضی در آسمان است که ظاهراً (از دید ساکنان کره زمین) به نظر میآید که خورشید در مدت یک سال آن دایره را طی میکند.
وی افزود: این دایره در حقیقت مدار حرکت انتقالی زمین را به دور کره خورشید مشخص میکند و در واقع طرح مدار زمین بر کره آسمان است یعنی دایرهای است که از تلاقی سطح مدار حرکت انتقالی زمین با کره آسمان که آن را اصطلاحاً فلک ثوابت نامیدهاند پیدا میشود.
در ادامه مسابقه ای با طرح سئوال به عنوان “آیا توسعه علم نجوم می تواند دستیابی به تمدن اسلامی را تسریع کند؟” برای حاضرین مطرح شد که جوایز برندگان از سوی انجمن نجوم اردبیل اهدا خواهد شد.
در ادامه این کارگاه شرکت کننده بوسیله تلسکوب به صورت عملی به رصد آسمانی پرداختتند .
منبع: ایسنا